Cá chép và rất nhiều loại cá khác đều rất thích nhảy nước. Có rất nhiều ngư dân ở địa phương đã lợi dụng thói quen cá thích nhảy nước để bắt cá.
Các loại cá khác nhau thì tài nhảy nước cũng khác nhau. Có loại cá nhảy được rất cao, như có một loại “cá nhảy” ở ven biển Cu Ba có thể nhảy cao cách mặt nước 4 ~ 5 m, có thể nói là “quán quân nhảy cao” trong các loài cá. Có không ít các loại cá khác có thể nhảy lên khỏi mặt nước 1 ~ 2 m, hiện nay cá chép nuôi phổ biến chính là một loại rất thích nhảy, đôi khi cũng có thể nhảy lên khỏi mặt nước được hơn 1 m.
Tại sao cá lại biết nhảy nước vậy? Căn cứ theo phân tích của các nhà khoa học, nói chung cho rằng có mấy loại nguyên nhân. Có nguyên nhân là do sự thay đổi của môi trường xung quanh dẫn đến, như tránh sự tấn công bất ngờ của kẻ địch, vượt qua những chướng ngại trên đường đi phía trước, hoặc nhanh chóng bắt con mồi, hay bị đe doạ bất ngờ… Xưa từng có một phương pháp bắt cá của ngư dân gọi là “nhảy trắng”. Đó là bôi màu trắng xuống dưới đáy thuyền, trên thuyền thắp đèn, ánh đèn chiếu trên mặt nước, đáy thuyền màu trắng lại có thể phản xạ ánh sáng giống như chiếc gương, chiếu ánh đèn xuống dưới đáy nước, làm cho cá ở dưới nước bị hoảng sợ mà nhảy hết vào trong thuyền.
Một nguyên nhân khác là sự thay đổi về mặt sinh lí, như nhiều loại cá sắp đến kì sinh đẻ trong cơ thể sinh ra một số loại có thể kích thích thần kinh, làm cho cá nằm ở trong trạng thái hưng phấn, do đó rất thích nhảy.
Ngoài ra, có loại cá do thói quen hoạt bát, thích nhảy. Ví dụ, cá chép thích nhảy khi hoàng hôn, có người cho rằng đây là một động tác “chơi đùa”.
Còn cá sau khi được vớt lên từ trong nước thì nhảy loạn lên, là vì cá vốn đang bơi trong nước, cơ thịt toàn thân thường là lúc co lúc duỗi, lắc đầu quẫy đuôi mới có thể bơi về phía trước; khi chúng vừa rời khỏi nước vẫn như ở trong nước, cũng làm động tác giống như vậy, nhưng do không có sức cản của nước, vì vậy động tác lắc đầu quẫy đuôi rất nhanh. Khi động tác này gặp phải đồ vật tương đối cứng – như ván thuyền, mặt đất hay giữa cá với cá va chạm lẫn nhau thì sẽ xuất hiện hiện tượng nhảy loạn lên.