Hạ âm là âm thanh có tần số thấp hơn 20 Hz (định nghĩa bởi Viện Tiêu chuẩn Quốc gia Hoa Kỳ). Con người nghe được âm thanh trong khoảng tần số từ 20 Hz đến 20.000 Hz, do đó thường chúng ta không thể nghe được hạ âm (trừ trường hợp áp suất hoặc cường độ âm thanh đủ cao). Sóng hạ âm có đặc trưng là khả năng di chuyển qua khoảng cách xa và vượt qua các vật cản mà ít bị hấp thụ.
Sóng hạ âm được phe Đồng Minh trong Chiến tranh thế giới thứ nhất để định vị đại bác. Một trong những người đi đầu trong việc nghiên cứu sóng hạ âm là nhà khoa học người Pháp Vladimir Gavreau. Ông bắt đầu chú ý đến sóng hạ âm trong phòng thí nghiệm vào những năm 1960, khi ông và trợ lý thấy các dụng cụ rung động và màng nhĩ đau nhưng không có âm thanh nào được nghe thấy. Ông kết luận có hạ âm được tạo bởi quạt và hệ thống ống dẫn xung quanh.
Sóng hạ âm có thể được tạo ra từ các nguồn tự nhiên hoặc nhân tạo:
Hiện tượng tự nhiên: âm thanh có tần số thấp đôi khi xuất hiện tự nhiên trong các hiện tượng thời tiết cực đoan, sóng biển, tuyết lở, động đất, núi lửa phun trào, sao băng, thác nước, sự hình thành băng trôi, cực quang, thiên thạch và sét.
Giao tiếp của động vật: cá voi, voi, hà mã, tê giác, hươu cao cổ và cá sấu được biết là sử dụng hạ âm để giao tiếp qua khoảng cách xa—hàng trăm dặm trong trường hợp của cá voi.
Một số ca sĩ, bao gồm Tim Storms, có thế hát những nốt trong khoảng tần số hạ âm.
Âm thanh nhân tạo: trong những hoạt động của con người như tiếng nổ siêu thanh (sonic boom) và các vụ nổ (cả hóa học và hạt nhân), hoặc bằng máy móc như động cơ diesel, turbine gió và những máy biến năng được thiết kế đặc biệt (bàn rung công nghiệp). Một số loa được thiết kế đặc biệt có thể tạo ra âm thanh ở tần số cực thấp.
Hạ âm có rất nhiều ứng dụng, không chỉ đối với các loài động vật như một công cụ giao tiếp, mà còn với con người:
Hạ âm ở dải tần số 20 Hz đến 0.001 Hz được sử dụng để dự báo động đất, khảo sát các tầng đất đá và khả năng chứa dầu mỏ dưới lòng đất.
Trong y học thì nhịp tim thường vào cỡ 0,8 đến 2 Hz. Do đó, phép chụp tim mạch hay “tâm thân động ký” (Ballistocardiography) là những kĩ thuật sử dụng hạ âm trong y tế.
Sóng hạ âm cũng được dùng để phát hiện những vụ nổ hạt nhân. Một mạng lưới gồm 60 trạm sóng hạ âm, cùng với các trạm địa chấn và thủy âm, gồm Hệ thống giám sát quốc tế (International Monitoring Stations, IMS) để giám sát sự tuân thủ Hiệp ước Cấm thử Hạt nhân Toàn diện (Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty, CTBT).
Ngoài ra, hạ âm rất có ích trong việc dò tìm và đo đạc, cũng như các nghiên cứu về tác dụng của hạ âm đối với thần kinh và cơ thể con người.
Bài viết được thực hiện bởi đội ngũ Science Realm.
Nguồn: tổng hợp từ Wikipedia.
Để lại bình luận