Suy nghĩ là một hoạt động tư duy của con người, nó thể hiện rõ nét trí tuệ con người. Thế nhưng máy tính có thể suy nghĩ không? Có thể. Có điều “suy nghĩ” của máy tính chỉ là một sự bắt chước quá trình suy nghĩ của con người mà thôi.
Mọi người đều biết là con người tiến hành suy nghĩ có ý thức thì phải dựa vào một tri thức nhất định. Máy tính cũng vậy, để máy tính có được tri thức thì trước hết phải giải quyết vấn đề làm sao biểu thị tri thức thành hình thức mà máy tính có thể tiếp nhận, lưu trữ, kiểm tra, sử dụng và sửa chữa.
Như bộ não con người cần phải tổ chức lưu trữ thông tin vậy, máy tính cũng cần tiến hành tổ chức và quản lý đối với tri thức đã được lưu trữ bằng phương pháp hữu hiệu.
Đến bước này thì khoảng cách của máy tính với “biết suy nghĩ” chỉ còn là “mọi việc đã sẵn sàng, chỉ còn thiếu ngọn gió đông nữa”. Chúng ta sẽ lại cài đặt một cơ chế suy lí tương ứng để máy tính có thể đưa ra phán đoán của mình trên cơ sở kiến thức đã có, hoặc là đưa ra được “tri thức mới”.
Trong máy tính, quá trình “suy nghĩ” đều được chuyển thành các lệnh máy tính, và nó lần lượt chấp hành các lệnh này. Như vậy sẽ có được kết luận tương ứng. Các lệnh máy tính được kết hợp lại theo một chương trình nào đó chính là chương trình. Loại chương trình này được kỹ sư máy tính lập ra và đã cài sẵn vào máy. Sau đây là một ví dụ đơn giản,
Chẳng hạn trong máy tính có một quy tắc “chuột sợ mèo”, ta lại biết C là một con mèo và M là một con chuột. Vậy thì “M sợ C không?”
Câu hỏi này trả lời sao đây?
Thực tế thì trong kho tri thức của máy tính lưu trữ hai sự thực và một quy tắc:
Sự thực 1: cat (C) (C là một con mèo)
Sự thực 2: mouse (M) (M là một con chuột)
Quy tắc: afraid of (x; y): – mouse (x) & cat (y) (nếu x là chuột, và y là mèo, thì x sợ y)
Câu hỏi đặt ra cho máy tính là:
? – Afraid of (M; C) | (chuột sợ mèo không?)
Hiện nay máy tính tiến hành “suy nghĩ” dựa vào một cơ chế suy lí đã xác định. Trong kho tri thức đã có sự thực được phát hiện, thì ra C là một con mèo còn M là một con chuột. Thế là dựa vào một quy tắc cùng tồn tại trong kho tri thức, chỉ cần thay M cho biến lượng x, C thay cho biến lượng y thì sẽ có kết luận. Và thế là máy tính trả lời:
Đúng vậy.
Từ đó ta biết rằng quá trình “suy nghĩ” của máy tính thực tế là mô phỏng suy nghĩ của bộ óc con người bằng phương pháp tính toán kí hiệu. Điều này thuyết minh cho việc máy tính trên mức độ nào đó có thể bắt chước quá trình tư duy lôgic trừu tượng của con người. Ta có thể nói là quá trình tư duy của con người khi đã có quy luật thì có thể “bắt chước” thực hiện bằng máy tính. Thế nhưng, bộ não con người đang phát triển, còn máy tính thì do con người chế tạo ra. Xét theo điều này thì máy tính chỉ có thể thay thế một phần bộ não con người, không thể hoàn toàn thay thế cho bộ não con người.