Chữ nổi Braille cho người mù

Đầu những năm 1800, Charles Barbier, một cựu chiến binh Pháp, do quá mệt mỏi với việc nhìn thấy những người lính bị giết khi họ sử dụng đèn trong bóng tối để đọc tin nhắn chiến đấu, ông đã phát triển một hệ thống độc đáo gọi là “night writing” (chữ viết ban đêm) giúp người lính giao tiếp an toàn vào những đêm không trăng, hoặc những nơi thiếu ánh sáng.

Năm 1824, một sinh viên mù người Pháp tên Louis Braille đã cải tiến hệ thống night writing, cho ra đời bảng chữ dành cho người mù phổ biến nhất trên thế giới đến tận ngày nay. Đó chính là chữ nổi – thứ đã mang tới hi vọng về con chữ cho hàng trăm ngàn người khiếm thị tại Pháp, nơi ông sinh sống.

Chỉ với 6 chấm tròn được đục nổi trên mặt giấy, chữ Braille có thể biểu thị gần như tất cả mọi ngôn ngữ trên thế giới. Ngay cả những thứ tiếng có chữ viết phức tạp nhất như tiếng Trung, tiếng Nhật, Ả Rập hay Do Thái… đều có thể được quy ra chữ nổi.

Mỗi ký tự sẽ được biểu hiện qua từng ô hình chữ nhật

Quy tắc đầu tiên của chữ nổi, đó là mỗi ký tự sẽ được biểu hiện qua từng ô hình chữ nhật, mỗi ô có 6 chấm. Để biểu hiện một kí tự bất kì thì phải đục ít nhất 1 chấm chứ không được để trắng. Các chấm được gọi tên bằng số thứ tự để dễ dàng mô tả khi dạy và học chữ nổi. Thứ tự các chấm trong mỗi ô được trình bày:

1 4
2 5
3 6

Số lượng và vị trí chấm khác nhau sẽ tạo nên các kí tự khác nhau

Có những kí tự như chữ cái, chữ số, dấu câu, dấu thanh… chỉ cần một ô là đủ. Một vài kí tự đặc biệt lại cần đến vài ô để biểu thị.

Những quốc gia có sử dụng bảng chữ cái sẽ quy ước sao cho mỗi chữ tương đương với một cách đục nổi duy nhất. Đối với các thứ tiếng có hệ chữ viết tượng hình phức tạp như Trung Quốc hay Nhật Bản, chữ nổi sẽ được dùng để biểu âm – nghĩa là mỗi kí tự đặc trưng cho một âm tiết. Chữ nổi của Việt Nam cũng nằm trong số này và đã được hoàn thiện dựa trên bảng chữ của Pháp. Ngoài các chữ cái, Tiếng Việt còn có dấu thanh (huyền, sắc, hỏi, ngã, nặng). Những dấu này sẽ được viết ngay trước nguyên âm.

Với các con số, chúng sẽ được ghép lại bằng 10 chữ số từ 0 đến 9. Do sự giới hạn về số chấm, cách biểu diễn các chữ số sẽ bị trùng lặp với một vài chữ cái. Chính vì vậy, trước mỗi con số ta phải đặt thêm một kí hiệu báo số để tránh hiểu lầm cho người đọc.

Bảng chữ nổi Braille dành cho tiếng Việt mình sẽ để bên dưới phần comment bài viết.

Bài viết được thực hiện bởi đội ngũ Science Realm.
Nguồn: tổng hợp từ Wikipedia.