Nhiều người biết rằng nếu máy tính có phần cứng mà không có phần mềm thì chỉ là máy trần trụi, và máy trần trụi chỉ là cỗ máy chết mà thôi, không thể làm bất cứ điều gì. Chỉ khi máy tính được cài đặt phần mềm với một số lượng và chất lượng nhất định thì mới có thể vận hành bình thường và phát huy tác dụng. Phần mềm chia ra thành phần mềm hệ thống và phần mềm ứng dụng. Phần mềm hệ thống có “hệ điều hành”, “hệ thống biên dịch”, chúng có tác dụng quản lý, sử dụng mọi tài nguyên máy tính. Phần mềm ứng dụng có nhiều chủng loại như phần mềm xử lí văn bản WORD, WPS, có thể nhập, lưu trữ, biên dịch, soạn thảo và in tài liệu. Phần mềm trợ giúp thiết kế AUTOCAD có thể vẽ, sửa chữa bản thiết kế công trình hữu hiệu, tiến hành tính toán cho thiết kế, giúp ta tìm kiếm phương án tối ưu. Phần cứng và phần mềm của máy tính cùng hỗ trợ nhau, và có thể chuyển hoá cho nhau.
Khi bạn mua máy tính thì nhà cung cấp sẽ cung cấp phần mềm cần thiết, như hệ điều hành. Sau đó bạn cần phải lắp thêm những phần mềm khác cho đủ và tiện dụng. Như vậy, máy mới phát huy được đầy đủ chức năng thần kỳ của nó. Hơn nữa, thông thường thì số lượng phần mềm bạn cài đặt càng nhiều, chất lượng càng cao, chức năng càng mạnh thì năng lực máy của bạn cũng sẽ càng lớn.
Điều đáng nói là việc cài đặt và sử dụng phần mềm mới. Công ty phần mềm khi đưa ra một chương trình phần mềm xong thì họ thường không ngừng đổi mới chương trình để nó mạnh hơn, tác dụng rộng hơn, khả năng lớn hơn nhằm thích ứng với đà phát triển vũ bão của kĩ thuật phần cứng, phần mềm máy tính, thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của đông đảo người tiêu dùng.
Chương trình càng mới, đẳng cấp càng cao, chức năng càng mạnh. Ví dụ hệ điều hành Windows từ khi đưa ra chương trình Windows 3.0 đến nay, đã có Windows 95, Windows 98 (hiện đã có windown XP, Vista – btv). Mỗi một chương trình mới đều có những ưu thế hơn phần cũ trước đó, khả năng cũng lớn hơn.
Ngoài ra, khi cài đặt phần mềm mạng và đã kết nối với mạng tương ứng, máy tính của bạn đã có thể cùng hưởng các tài nguyên phần cứng, phần mềm và tài nguyên thông tin hữu quan cùng với các máy tính khác, theo quy định cho phép.
Bởi vậy, khả năng máy tính của bạn có lớn hay không, ngoài việc lắp đặt phần cứng ra, còn phải xem bạn đã cài đặt bao nhiêu phần mềm, và những phần mềm này có tốt không, mới không? Khi mua máy tính, nhân viên bán hàng sẽ cài đặt cho bạn một số phần mềm cơ bản nhất, cũng có thể đưa ra một số phần mềm khác. Bạn cần phải chọn mua theo nhu cầu thực tế của mình.